นกแอ่น (Swifts) และนกแอ่นฟ้า (Treeswifts)
ใช้ชีวิตส่วนใหญ่อยู่บนท้องฟ้า แม้แต่การจับคู่ผสมพันธุ์ก็ทำได้ในขณะที่บินอยู่ บางชนิดสามารถนอนหลับในขณะร่อนอยู่บนฟ้าได้ มีญาติที่ใกล้ชิดที่สุดคือ Hummingbird ที่ในปัจจุบันพบได้เฉพาะในทวีปอเมริกาโครงสร้างทางร่างกายและพฤติกรรมของนกแอ่นและนกฮัมมิ่งเบิร์ดบ่งชี้ว่ามี บรรพบุรุษเดียวกันกับกลุ่มของนกตบยุง (Nightjar) และนกปากกบ (Frogmouth)อันดับนกแอ่น (Apodiformes) ซึ่งประกอบด้วยนกแอ่นและนกฮัมมิ่งเบิร์ด เป็นอันดับของนกที่มีความหลากหลายทางชนิดพันธุ์มากที่สุดรองจากอันดับนกเกาะคอน (Passeriformes) โดยมีจำนวนนกทั้งหมดเกือบ450 ชนิด ขณะที่อันดับนกเกาะคอนมีจำนวนไม่น้อยกว่า 5,000 ชนิด ซึ่งเกินกว่าครึ่งหนึ่งของนกทั้งหมดนกแอ่นมีนิ้วเท้าแบบ Pamprodactyly ซึ่งสามารถขยับนิ้วที่ 4 ให้ชี้ไปด้านหน้า เพื่อใช้ในการเกาะในแนวตั้งด้วยเหตุนี้เราจึงไม่พบนกแอ่นเกาะบนต้นไม้หรือสายไฟฟ้า ส่วนนกแอ่นฟ้าและนกฮัมมิ่งเบิร์ดมีนิ้วเท้าแบบAnisodactyly ซึ่งมี 3 นิ้วชี้ไปด้านหน้า โดยไม่สามารถขยับนิ้วที่ 4 (ที่ชี้ไปด้านหลัง)ให้ชี้มาทางด้านหน้าได้เราจึงพบนกแอ่นฟ้าเกาะสายไฟฟ้าในลักษณะเดียวกับนกส่วนใหญ่ นกแอ่นทำรังโดยใช้น้ำลายทำหน้าที่เป็นกาวยึดรังของมันติดกับผนัง รังของนกแอ่นบางชนิด เช่น นกแอ่นกินรัง มีส่วนประกอบเป็นน้ำลายล้วนๆ
เกร็ดน่ารู้
- นกแอ่นใหญ่คอขาว (White-throated Needletail) จัดเป็นนกที่บินได้เร็วที่สุดในโลก โดยทำความเร็วได้ถึง 170กม./ชม. ในการบินแบบกระพือปีก ส่วนนกที่เคยทำความเร็วไว้สูงสุดคือเหยี่ยวเพเรกริน (Peregrine Falcon) ที่ถูกวัดความเร็วในแนวดิ่งไว้ที่ 322กม./ชม.!
- นกแอ่นกินรังและนกแอ่นพันธุ์หิมาลัยใช้เสียงสะท้อนในการช่วยให้มันสามารถบินในที่มืดได้ (Echolocation) คล้ายกับที่ค้างคาวใช้
นกนางแอ่น (Swallows and Martins)
VDO นกนางแอ่นบ้านทำรังด้วยโคลน (ฺBarn swallows)
นกนางแอ่นเป็นนกในอันดับนกเกาะคอน (Passeriformes) ซึ่งเป็นอันดับที่มีความหลากหลายที่สุด และมีนิ้วเท้าเป็นแบบ Anisodactyly ทั้งหมด (3 นิ้วชี้ไปด้านหน้า และ 1 นิ้วชี้ไปด้านหลัง) นกนางแอ่นอยู่ในกลุ่มSongbird ที่มีการวิวัฒนาการของกล่องเสียงจนสามารถส่งเสียงร้องที่มีความสลับซับซ้อนได้ ผลจากการวิเคราะห์ทาง DNA พบว่านกนางแอ่นจัดอยู่ใน Superfamily Sylvioidea เช่นเดียวกันกับนกอีกหลายวงศ์ เช่น นกจาบฝน นกกระจิ๊ด นกกระจ้อย นกติ๊ดหัวแดง นกพง นกพงตั๊กแตน นกปรอด นกกระจิบ นกแว่นตาขาว นกกินแมลงและนกปากนกแก้ว หลายชนิดทำรังในโพรงไม้หรือโพรงดินใกล้น้ำ บางชนิดทำรังโดยใช้โคลนยึดติดกับหน้าผาหรือผนังสิ่งก่อสร้างของมนุษย์ ในฤดูผสมพันธุ์นกนางแอ่นหลายชนิดจะก้าวร้าวห่วงถิ่นมากโดยมันไม่ลังเลเลยที่จะส่งเสียงเตือนและบินขับไล่นกล่าเหยื่อให้ออกไปจากอาณาเขต
เกร็ดน่ารู้
- นางนางแอ่นตัวผู้ถือเป็นพ่อที่ขยันเลี้ยงลูกมากที่สุดในนกเกาะคอนทั้งหมด
นกแอ่น นกนางแอ่น
- ปีกนกแอ่นจะแคบยาวกว่า และโค้งไปด้านหลังทำให้มีรูปทรงของปีกทั้งสองข้างคล้ายบูมเมอแรง ฐานปีกนกนางแอ่นจะกว้างกว่าอย่างเห็นได้ชัด มีปลายปีกแหลมทำให้ปีกเป็นรูปทรงสามเหลี่ยม
- ในชนิดที่มีหางยาว หางของนกแอ่นจะเป็นรูปทรงกรรไกรแบบเดียวกันกับหางปลาตะเพียน ในขณะที่หางนกนางแอ่นชนิดที่มีหางยาวนั้น เมื่อกางออกจะเห็นเป็นทรงเว้า เนี่องจากขนหางคู่นอกยาวกว่าขนเส้นอื่นๆมาก แต่บางครั้งนกแอ่น(และนกแอ่นฟ้า)หุบปลายหางทั้งสองด้านเข้าด้วยกันจนเห็น เป็นหางแหลมยาวออกมา เพื่อเร่งจังหวะในการบิน
- นกแอ่นมักมีสีดำหรือ น้ำตาลเข้มทั่วทั้งตัว (น้อยมากที่จะพบว่ามีสีดำเหลือบ) ในขณะที่นกนางแอ่นมักจะมีหลังสีน้ำตาลเช่นเดียวกับนกแอ่นหรือเป็นสีเข้ม เหลือบสะท้อนแสงและมีลำตัวด้านล่างสีอ่อน อาจมีบางส่วนของร่างกายเป็นสีส้มหรือสีแดง
- ตามปกติแล้วนกแอ่นกระพือปีกรวดเร็วและถี่กว่านกนางแอ่น ลักษณะการบินของนกแอ่นดูคล้ายของค้างคาวขนาดเล็ก
- นกแอ่นมักบินหากินอยู่สูงจากพื้นดินมาก ส่วนใหญ่จะลงมาในระดับต่ำเพื่อกินน้ำเท่านั้น ในขณะที่นกนางแอ่นโดยทั่วไปหากินในทุกระดับตั้งแต่บนพื้นดิน
1. นกแอ่นกินรัง / Germain's Swiftlet (Callocalia germani)
สถานภาพ - นกประจำถิ่น พบมากในปริเวณปากแม่น้ำและใกล้ชายฝั่งทะเล
การบิน - มักตีปีกถี่ๆในทิศทางเฉียงขึ้นสลับกับการร่อน ในบางครั้งอาจพบร่อนอยู่สูงบนท้องฟ้า
จุดจำแนก - ปีกกว้าง หางตัด มีขอบมน (ในขณะหุบหางจะเห็นเป็นรูปทรงแฉกเล็กน้อย) พื้นลำตัวเป็นสีน้ำตาล บริเวณตะโพกเป็นสีอ่อนมากจนอาจเห็นเป็นสีขาว
2. นกแอ่นตาล / Asian Palm-Swift (Cypsiurus balasiensis)
สภาพถาพ - นกประจำถิ่น พบง่ายมาก กระจายอยู่ทั่วไป โดยเฉพาะตามสวน ชานเมือง และบริเวณที่มีต้นตาล
การบิน - มักกระพือปีกแบบไม่มีจังหวะตายตัวในทิศทางที่ไม่แน่นอน อาจร่อนบ้างเป็นระยะสั้นๆ
จุดจำแนก - มีรูปทรงผอมบางที่สุดใน 6 ชนิด พื้นลำตัวเป็นสีน้ำตาล ปีกยาว หางค่อนข้างยาวและแฉกลึก แต่บ่อยครั้งหุบหางเข้าจึงไม่เห็นว่าหางแฉก
3. นกแอ่นบ้าน / House Swift (Apus affinis)
สถานภาพ - นกประจำถิ่น พบมากในบริเวณที่มีตึกสูงและสะพานขนาดใหญ่ แต่ก็บินร่อนเร่หาอาหารไปทั่วทุกบริเวณ ในสภาพแวดล้อมอื่นๆที่ปราศจากสิ่งก่อสร้างขนาดใหญ่จะพบค่อนข้างน้อย
การบิน - กระพือปีกถี่ๆและบินในทิศทางตรง ร่อนเมื่อต้องการเปลี่ยนทิศทาง หรืออาจพบกางปีกร่อนอยู่สูงบนท้องฟ้า
จุดจำแนก - ปีกกว้างและยาว หางตัด พื้นลำตัวสีน้ำตาลเข้มจนเกือบดำ ในระยะใกล้จะเห็นคอและตะโพกสีขาว นกแอ่นตะโพกขาวหางแฉก (Fork-tailed Swift) ก็สามารถพบได้ในเขตปริมณฑลเช่นกันในช่วงฤดูกาลอพยพ มักพบบินอยู่สูงมากบนท้องฟ้าเป็นฝูง มีรูปทรงและตะโพกสีขาวคล้ายนกแอ่นบ้าน แต่มีหางแฉกเหมือนนกแอ่นตาล
4. นกนางแอ่นทรายสร้อยคอดำ / Common Sand-Martin (Riparia riparia)
สถานภาพ - นกอพยพในช่วงฤดูหนาว พบได้ค่อนข้างบ่อยตามทุ่งและแหล่งน้ำจืด
การบิน - แทบไม่ต่างจากนกนางแอ่นบ้าน แต่มีขนาดเล็กกว่าและมีสีสันต่างกันอย่างเห็นได้ชัด
จุดจำแนก - หางแฉกและสั้น มีขนาดเล็กเมื่อเทียบกับนกนางแอ่นอีกสองชนิด ลำตัวด้านบนและแถบคาดอกเป็นสีน้ำตาล คอสีขาว
5. นกนางแอ่นบ้าน / Barn Swallow (Hirundo rustica)
สถานภาพ - นกอพยพในช่วงฤดูหนาว พบได้บ่อยมากในทุกสภาพแวดล้อม
การบิน - กระพือปีกบินฉวัดเฉวียนเกือบจะตลอดเวลา อาจร่อนบ้างอย่างไม่สม่ำเสมอ ในบางครั้งบิ
นฉวัดเฉวียนถึงขนาดลอดใต้ท้องรถ
จุดจำแนก - เส้นหางคู่นอกยาว ตัวเต็มวัยมีหลังสีน้ำเงินเข้ม มีแถบคาดอก คอสีส้ม นกนางแอ่นแปซิฟิก (House Swallow) ไม่มีแถบคาดอกสีดำ หน้าผากสีส้มกว้างกว่า อกเป็นสีเทาอ่อน และก้นมีลายเกล็ด สามารถพบได้บ้างตามชายทะเลบางแห่ง
6. นกนางแอ่นตะโพกแดง / Red-rumped Swallow (Crecopis daurica)
สถานภาพ - นกอพยพในช่วงฤดูหนาว พบได้บ่อยตามที่โล่ง ชานเมือง และเรือกสวนไร่นา ไม่ค่อยพบในตัวเมือง มีขนาดใหญ่ที่สุดใน 6 ชนิด
การบิน - กระพือปีกอย่างรวดเร็วติดต่อกันสลับกับการร่อนยาวอย่างสม่ำเสมอ แต่ในเวลาหากินจะกระพือปีกบินอย่างฉวัดเฉวียน
จุดจำแนก - หางเว้า ก้นและหางเป็นสีดำ ขณะบินฉวัดเฉวียนจะเห็นแถบตะโพกสีอ่อนได้ชัดเจน ท้องสีขาว มีลายขีดบางๆซึ่งจะสังเกตเห็นได้ในระยะใกล้ ไม่มีแถบคาดอก
นอกจากนี้ยังมีนกอีกหลายชนิดที่มีวิธีหากินคล้ายกับนกแอ่นและนกนางแอ่น คือการบินฉวัดเฉวียนจับแมลงกินกลางอากาศ เช่น นกแอ่นทุ่งใหญ่ (Oriental Pratincole) และ นกแอ่นพง (Ashy Woodswallow) ซึ่งมีปีกกว้างและเป็นรูปทรงสามเหลี่ยมคล้ายนกนางแอ่นเวลาบินโฉบจับแมลงหากินบนท้องฟ้า แต่นกแอ่นพงมีเชื้อสายใกล้ชิดกับนกเฉี่ยวบุ้ง นกขมิ้น และอีกา มากกว่า และไม่ได้เป็นนกแอ่นชนิดหนึ่งแต่อย่างใด (credits www.oknation.net)
swiftletline
ตอบลบข้อมูลจาก www.oknation.net
ขอบคุณครับ ที่ให้ความรู้
ตอบลบ